mất trung tính, sát thủ thầm lặng của tải 1pha trong hệ 3 pha
bài viết nói về những nguy hiểm của việc mất trung tính (đứt kết nối giữa hệ thống điện 3 pha trong nhà xưởng với lưới điện). Biểu hiện của việc mất trung tính.
BÀI VIẾT
10/8/20243 min read


Dây trung tính (N) như đúng tên gọi của nó, thì nó phải là dây không mang điện. Nhưng nó là thành phần không thể thiếu trong hệ thống điện vì nó là giao điểm của 3 nguồn điện xoay chiều lệch nhau 120 độ. Vì nó không mang điện, nên nó được mang đóng xuống đất bằng cọc tiếp địa để làm nhiệm vụ chống sét cho lưới điện. Do vậy, mà thử để biết nó có mang điện hay không, thì ta sẽ tiến hành đo giữa N với đất.
Dây trung tính mang điện sẽ gây ra hiện tượng gì, và ảnh hưởng thế nào tới thiết bị tiêu thụ điện 1 pha?
Khi dây trung tính mang điện (đo giữa N và đất có điện) sẽ gây nên hiện tượng pha thì cao, pha thì thấp nên dẫn đến làm giảm tuổi thọ bộ nguồn (ông thấp sẽ bị tăng dòng, ông cao sẽ bị quá áp).
Nguyên nhân và cách xử lý:
– Khi có áp khoảng vài chục volt thì người ta gọi là hiện tượng trôi trung tính. Hiện tượng này xảy ra do dây trung tính nhỏ hoặc chất lượng kém nên khi ta bố trí tải bị lệch pha nhiều thì sẽ dẫn đến hiện tượng này. Khi tải được cân đều thì dây trung tính sẽ mang dòng điện rất nhỏ do 3 dòng điện ở 3 pha sẽ triệt tiêu nhau tại giao điểm (dây N) mà không đi về nguồn.
– Khi có áp hàng trăm vôn (có thể lên đến 220V) thì người ta gọi là mất trung tính (đứt lìa với nguồn). Gặp tình huống này thì phải kiểm tra kết nối từ nơi dùng điện đến nguồn. Nếu qua khỏi công tơ mà vẫn có áp thì ta phải gọi điện lực xử lý.
Bảo vệ an toàn cho thiết bị trong tình huống này thế nào?
Trên thị trường hiện nay; tất cả mọi thiết bị bảo vệ điện 3 pha về áp đều là công nghiệp (vì cái ngành đào coin nó quá nhỏ bé nên không nhà sản xuất nào làm) nên không có chức năng phát hiện hiện tượng này do trong công nghiệp thì dòng trung tính hầu hết là sát 0 amper do thiết bị 3 pha thì nó tự cân bằng hoặc lệch pha rất thấp nên trong công nghiệp có thể bỏ luôn dây N đi mà không ảnh hưởng đến thiết bị, nhưng phần lệch pha thì lại rất nghiêm ngặt. Trong các tủ điện cao cấp của công nghiệp nếu lệch pha quá 5% là nó đã cắt không cho dùng. Do đó, mà tất cả các thiết bị bảo vệ an toàn điện theo nguyên lý so áp trên thị trường hiện nay đều không đáp ứng được yêu cầu bảo vệ nghiêm ngặt của ngành đào coin. Phương pháp duy nhất để bảo vệ mất trung tính chính xác trong ngành này là so áp giữa N với đất. Khi có áp từ khoảng >30V (tức sẽ có pha lên hơn 250V) thì phải ngắt để sửa chữa, khắc phục nhằm đảm bảo khả năng làm việc an toàn cho thiết bị (bộ nguồn máy đào).